Sır Çatlağı nedir ? Nasıl giderilir
Sır Çatlağı ;Ürünün sırlanıp pişirdikten ve fırından çıktıktan sonra daha fırın içindeyken veya zamanla çizgi halinde kılcal çatlaklar oluşturması SIR ÇATLAĞI dır .Bunların bazıları gözle görülürken bazıları renkli (metilen mavisi,ayakkabı boyası veya renk seramik derzi sürülerek tespit edilir .
Çatlak ürünler dekoratif amaçlı kullanılsa bile gıda kabı olarak kullanılmamalıdır çünkü içine konulan sıvı malzeme çatlaklara dolarak temizleme işlemi yapılamaz ve bakteri üretir .
Sır çatlağı neden oluşur... ?
Çır çatlağının ana nedeni sır ve Bisküvinin Genleşme farkından oluşur
Genleşme ne demektir..?
Bütün Hammaddeler ısı karşısında genleşir yani boyları ve hacimleri genişler ve biz bunu Dilotemetre denilen bir cihazla ölçeriz. (ince çubuk şeklinde hazırlanan sır yada çamur yada hammadde numunesi Dilotemetreye takılarak ısıtılmaya başlanır ve standarta göre hangi derecede malzemenin ne kadar genleştiğine bakılır ( genelde 400 C deki. genleşmesi baz alınır )
Bütün üretimler için geçerli olalan bir kural vardır Sırın Çatlamaması için , sırın genleşme değeri Biskünin genleşme değerinden küçük olmalıdır.Bu sırın Bisküvi üzerinde baskı oluşturarak konveks bir yapı oluşturmasıdır.
Seramik sırlarında çatlama olmaması için ;
Bisküvi genleşme değeri (dilotometre 400 C de) 68-72 olmalıdır ,sır genleşme değeri 62-65 olmalıdır
Peki bisküvi 70 ve sır 60 olursa ne olur = Eğer düz bir plaka ise + defermasyon dediğimiz içe doğru (konveks )bükülme olur ve çatlama olmaz
Peki Bisküvi 70 ve sır 70 olursa plaka ise düz çıkar ve zamanla konkav yabi dış bükey olur ve sır çatlağı oluşur
Biküvi 60 ve sır 70 ulursa çıkan ürünlerin hepsi çatlamış çıkar
Bunu seramik Bisküvinin (72 genleşme) üzerine Çini sırı ( 82 Genleşme )uygulayarak görebilirsiniz
Mevcut çatlağı gidermek için ne yapılmalı :
1-Sırınızın içine genleşmesi düşük hammadde veya hazır sır katarak ( Mesela çatlayan çini (84) sırının içine % 20-30 gibi seramik sırı ( 63) katarak)sırın genleşmesini aşağıya çeker ve sır çatlağını önlersiniz
2-Uyguladığınız Sırın gramajını azaltarak ,sırın yaptığı baskıyı azaltır ve çatlamayı azaltırsınız
Not : Burada bahsedilen çatlaklar krakle veya düz kılcal çatlaklar olup sır atması ve kavlama şeklinde sır hataları değildir ( onları başka bir blog yazımızda ele alacağız)
Benim tavsiyem ; Mümkünse sır ve çamuru aynı firmadan almanızdır eğer farklı firmalardan tedarik ediyorsanız mutlaka çamurun ve sırın 400 C deki genleşmesini sorun (çamurun genleşmesi Sırın genleşmesinden mutlaka min. 7-8 puan fazla olsun )